WwW.Bilgi-Akademi.Tr.GG

PAPUA YENİ GİNE

Coğrafi Verileri

Konum: Güneydoğu Asya, Mercan Denizi ve Güney Pasifik Okyanusu arasında adalar grubu, Endonezya'nın doğusunda yer alır.
Coğrafi konumu: 6 00 Güney enlemi, 147 00 Doğu boylamı
Haritadaki konumu: Okyanusya
Yüzölçümü: 462,840 km²
Sınırları: toplam: 820 km
sınır komşuları: Endonezya 820 km
Sahil şeridi: 5,152 km
İklimi: tropikal
Arazi yapısı: Kıyıda alçak ovalar, inişli çıkışlı tepelerle çoğunlukla dağlık arazi.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Pasifik Okyanusu 0 m
en yüksek noktası: Wilhelm Dağı 4,509 m
Doğal kaynakları: Altın, bakır, gümüş, doğal gaz, kereste, yağ, deniz mahsulleri
Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %0.1
daimi ekinler: %1
otlaklar: 0%
ormanlık arazi: %92.9
diğer: %6 (1993 verileri)
Doğal afetler: Volkanik aktivite, deprem, toprak kaymaları

Nüfus Bilgileri
Nüfus: 5,049,055 (Temmuz 2001 verileri)
Nüfus artış oranı: %2.43 (2001 verileri)
Mülteci oranı: 0 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 58.21 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 63.46 yıl
erkeklerde: 61.39 yıl
kadınlarda: 65.64 yıl (2001 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 4.3 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.22 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 5,400 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 450 (1999 verileri)
Ulus: Papua Yeni Gineli
Nüfusun etnik dağılımı: Melanezyalılar, Papualılar, Zenciler, Mikronezyalılar, Polinezyalılar
Din: Roma Katolikleri %22, Lutherciler %16, Presbyterian/Methodist/Londra Misyoner Cemiyeti %8, Anglikan %5, Evangelist Alliance %4, Yedinci Gün Adventist %1, diğer Protestanlar %10, yerel inançlar %34
Diller: İngilizce %1-%2, karma İngilizce konuşanlar ağırlıktadır, Motu Papua bölgesinde konuşulur.
715 yerel dil ve lehçe vardır.
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %72.2
erkekler: %81
kadınlar: %62.7 (1995 verileri)

Resmi tam adı: Papua Yeni Gine Bağımsız Devleti
Kısa şekli: Papua Yeni Gine
Eski adı: Papua ve Yeni Gine Bölgesi
Yönetim biçimi: Meşruti Monarşi
Başkent: Port Moresby
İdari bölümler: 20 bölge; Bougainville, Merkez, Chimbu, Doğu Dağlık Bölge, Doğu Yeni Britain, Doğu Sepik, Enga, Körfez, Madang, Manus, Milne Koyu, Morobe, Ulusal Başkent, Yeni İrlanda, Kuzey Bölgesi, Sandaun, Güney Dağlık Bölge, Batı, Batı Dağlık Bölge, Batı Yeni Britain
Bağımsızlık günü: 16 Eylül 1975 (Avustralya yönetiminden)
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 16 Eylül (1975)
Anayasa: 16 Eylül 1975
Hukuk sistemi: İngiliz hukuku temel alınmıştır.
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar:
ACP (Afrika - Karayip - Pasifik Ülkeleri),
APEC (Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu),
ARF (görüşme partneri),
AsDB (Asya Kalkınma Bankası),
ASEAN (gözlemci),
C,
CP,
ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu),
FAO (Tarım ve Gıda Örgütü),
G-77,
IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası),
ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü),
ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu),
ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi),
IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği),
IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu),
IFC (Uluslararası Finansman Kurumu),
IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu),
IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü),
ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü),
IMF (Uluslararası Para Fonu),
IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü),
Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü),
Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı),
IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi),
IOM (gözlemci),
ISO (muhabir),
ITU (Uluslararası Telekomünikasyon Birliği),
NAM,
OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu),
Sparteca,
SPC (Güney Pasifik Komisyonu),
SPF,
UN (Birleşmiş Milletler),
UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı),
UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü),
UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü),
UPU (Dünya Posta Birliği),
WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu),
WHO (Dünya Sağlık Örgütü),
WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı),
WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü),
WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)

Coğrafya

Güneydoğu Asya, Mercan Denizi ve Güney Büyük Okyanusu arasında adalar grubu, Endonezya'nın doğusunda yer alır. Coğrafi konumu: 6 00 Güney enlemi, 147 00 Doğu boylamı Haritadaki konumu: Okyanusya Yüzölçümü: 462,840 km² Sınırları: toplam: 820 km sınır komşuları: Endonezya 820 km Sahil şeridi: 5,152 km İklimi: tropikal Arazi yapısı: Kıyıda alçak ovalar, inişli çıkışlı tepelerle çoğunlukla dağlık arazi. Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Büyük Okyanus 0 m en yüksek noktası: Wilhelm Dağı 4,509 m Doğal kaynakları: Altın, bakır, gümüş, doğal gaz, kereste, yağ, deniz mahsulleri Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %0.1 daimi ekinler: %1 otlaklar: 0% ormanlık arazi: %92.9 diğer: %6 (1993 verileri) Doğal afetler: Volkanik aktivite, deprem, toprak kaymaları

Nüfus

Nüfus: 5,049,055 (Temmuz 2001 verileri) Nüfus artış oranı: %2.43 (2001 verileri) Mülteci oranı: 0 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini) Bebek ölüm oranı: 58.21 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 63.46 yıl erkeklerde: 61.39 yıl kadınlarda: 65.64 yıl (2001 verileri) Ortalama çocuk sayısı: 4.3 çocuk/1 kadın (2001 tahmini) HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %0.22 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 5,400 (1999 verileri) HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 450 (1999 verileri) Ulus: Papua Yeni Gineli Nüfusun etnik dağılımı: Melanezyalılar, Papualılar, Zenciler, Mikronezyalılar, Polinezyalılar Din: Roma Katolikleri %22, Lutherciler %16, Presbyterian/Methodist/Londra Misyoner Cemiyeti %8, Anglikan %5, Evangelist Alliance %4, Yedinci Gün Adventist %1, diğer Protestanlar %10, yerel inançlar %31, Müslümanlar %3 Diller: İngilizce %1-%2, karma İngilizce konuşanlar ağırlıktadır, Motu Papua bölgesinde konuşulur. 715 yerel dil ve lehçe vardır. Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler toplam nüfusta: %72.2 erkekler: %81 kadınlar: %62.7 (1995 verileri)

Ekonomi

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 12.2 milyar $ (2000 verileri) GSYİH - reel büyüme: %2.9 (2000 verileri) GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %30 endüstri: %35 hizmet: %35 (1999 verileri) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %17 (2000 verileri) İş gücü: 1.941 milyon Sektörlere göre işgücü dağılımı: tarım %85 Endüstri: Korutulmuş hindistancevizi, palmiye yağı, kontrplak üretimi, ağaç, altın madenciliği, gümüş, bakır, ham petrol, inşaat, turizm Elektrik üretimi: 1.82 milyar kWh (1999) Elektrik tüketimi: 1.693 milyar kWh (1999) Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999) Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999) Tarım ürünleri: Kahve, kakao, hindistancevizi, palmiye tohumu, çay, kauçuk, tatlı patates, meyve, sebze, kümes hayvanları, domuz eti İhracat: 2.1 milyar $ (2000 verileri) İhracat ürünleri: Petrol, altın, bakır, palmiye yağı, kahve, kakao, kerevit, karides İhracat ortakları: Avustralya %30, Japonya %12, Almanya %7, Güney Kore %4, Filipinler %3, İngiltere %3 (1999) İthalat: 1 milyar $ (2000 verileri) İthalat ürünleri: Makine ve parçaları, sanayi malları, gıda, yakıt, kimyasallar İthalat ortakları: Avustralya %53, Singapur %13, Japonya %6, ABD %4, Yeni Zelanda %4, Malezya %4 (1999) Dış borç tutarı: 2.9 milyar $ (2000 verileri) Para birimi: Kina (PGK) Para birimi kodu: PGK Mali yıl: Takvim yılı

İletişim

Kullanılan telefon hatları: 47,000 (1996) Telefon kodu: 675 Radyo yayın istasyonları: ** 8, FM 19, kısa dalga 28 (1998) Radyolar: 410,000 (1997) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 3 (1997) Televizyonlar: 42,000 (1997) Internet kısaltması: .pg Internet servis sağlayıcıları: 3 (2000) Internet kullanıcıları: 2,000 (2000)

Ulaşım

Demiryolları: 0 km Karayolları: 19,600 km (1996) Su yolları: 10,940 km Limanları: Kieta, Lae, Madang, Port Moresby, Rabaul Hava alanları: 492 (2000 verileri) Helikopter alanları: 2 (2000 verileri
PAPUA YENİ GİNE, İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi bağımsız bir anayasal krallıktır. Avustralya'nın kuzeydoğusu ile ekvator arasında yer alan Yeni Gine Adası'nın doğu yarısını kaplar. Batı İrian olarak bilinen batı yarısı ise Endonezya'ya bağlıdır. Papua Yeni Gine bir adalar ülkesidir. Bunlar, en önemlileri Admiralty Adaları, Yeni Britanya ve Yeni İrlanda olan Bismarck Takımadaları ile Solomon Adaları'dır.
Yeni Gine Adası'nın ortasından geçen yüksek bir dağ dizisi adayı kuzeybatı-güneydoğu yönünde ikiye böler. İklim sıcak ve yağış miktarı yüksektir. Ülkenin büyük bir bölümü ormanlarla kaplıdır. Bu ormanlarda Avustralya'ya özgü kanguru gibi bazı keseliler, uçar-kurbağalar ve cennetkuşları yaşar. Ayrıca 70 dolayında zehirsiz yılan türü vardır.

PAPUA YENİ GİNE'YE İLİŞKİN BİLGİLER

YÜZÖLÇÜMÜ: 462.840 km2.
NÜFUS: 3.593.000 (1989).
YÖNETİM: Anayasal krallık.
BAŞKENT: Port Moresby.
DOĞAL YAPI: Yüksekliği yer yer 4.870 metreyi aşan bir dağ sırası ada boyunca uzanır. Kuzeyde ve güneyde sık ormanlar ve bataklıklarla kaplı geniş ovalar vardır.
BAŞLICA ÜRÜNLER: Kopra (kurutulmuş hindistancevizi içi) ve hindistancevizi ürünleri, kauçuk, şekerkamışı, sagu, kakao, orman ürünleri; altın, petrol; orkinos.
ÖNEMLİ KENTLER: Lae, Madang, Port Moresby.
EĞİTİM: İlk ve ortaöğrenim parasızdır.

Papua Yeni Gine'de 700'ün üstünde değişik etnik grup yaşar. Bunlar başlıca iki ana gruba ayrılabilir: Papualar ve Melanezyalılar. Halkın yaklaşık yüzde 80'ini Papualar, yüzde 17'ye yakınını ise Melanezyalılar oluşturur. Geri kalanlar Polinezya, Çin ve Avrupa kökenlidir. Ülkede konuşulan dillerin sayısı 700'ü geçer. Nüfusun yarıya yakını Tok Pisin adı verilen, İngilizce'yle yerel dil karışımı bir karma dil konuşmaktadır. Bu aynı zamanda ortak ticaret ve yazışma dilidir. Ülkenin resmi dili olan İngilizce'yi kullananların oranı yüzde 2'yi geçmez.
Kentli nüfus sürekli artış gösteriyorsa da, halkın çoğu hâlâ köylerde yaşar; geçimlerini sebzecilik, hindistancevizi üretimi, domuz besiciliği ve balıkçılıkla sağlar.
Hindistancevizi, kauçuk, kahve ve kakao ülke ekonomisinde büyük önem taşır. Madenler yönünden zengin olan Papua Yeni Gine'de petrol ve altın bulunur. Dünyanın en büyük bakır madeni yataklarından biri Bougainville Adası'ndadır. Kereste ve balıkçılık (özellikle orkinos) gelişen sanayi dalları arasındadır. Kara ve demiryollarının azlığı nedeniyle akarsu ve hava ulaşımı önem taşır. Papua Yeni Gine'nin başkenti Port Moresby ülkenin güneydoğusundadır. Bir üniversitesi bulunan başkentin nüfusu 152.110'dur (1987).

Tarih

Güneydoğu Asyalı insanların Yeni Gine Ada-sı'na 50 bin yıl kadar önce göç ettikleri sanılmaktadır. Adaya ayak basan ilk Avrupalılar ise, 16. yüzyılın başlarında bölgeye gelen Portekizliler ve İspanyollar oldu. Adayı sömürgeleştirme girişimi 1793'te İngilizler'le başladı. 1828'de Hollandalılar adanın batı yarısını Hollanda Doğu Hint Adaları'na bağladılar. Bu bölüm 1969'da Batı İrian adıyla Endonezya'ya katıldı.
Sonradan başkente adı verilen John Moresby, 1870'lerde İngiltere'nin isteği üzerine adanın güneydoğu bölümünün haritasını çıkardı ve İngilizler 1884'te bu bölümü ele geçirdi. Aynı yıl adanın kuzeydoğusu da Alman denetimi altına girdi. İngiliz Yeni Ginesi 1904'te Avustralya'ya bırakıldı ve adı Papua Toprakları oldu. Avustralya I. Dünya Savaşı başlarında Alman Yeni Ginesi'ni de ele geçirdi. 1921'de Milletler Cemiyeti Alman Yeni Ginesi'ni Avustralya'nın manda yönetimine bıraktı.
1942'de Papua'nın bir bölümü ve Yeni Gine Japonya'nın eline geçti. II. Dünya Savaşı sonlarında Avustralya bölgeyi tümüyle geri aldı. 1945'te Birleşmiş Milletler, Yeni Gine ve Papua'nın birleştirilerek Papua ve Yeni Gine Toprakları adıyla Avustralya'nın mandasında kalmasına karar verdi. Papua Yeni Gine 1973'te içişlerinde özerklik kazandı. 1975'te de İngiltere'den tam bağımsızlığını alarak İngiliz Uluslar Topluluğu üyesi oldu.