Finlandiya Topraklarına İnsan Yerleşimi
Buzul Çağı’nın ardından, bundan yaklaşık 10 000 yıl önce Finlandiya topraklarına insanlar yerleşmeye başlamışdılar. Finlandiya’ya yerleşenler, hem Doğu’dan, bugünkü Rusya bölgesinden, hem de Baltık Bölgesi yoluyla Güney’den gelmişlerdir. Fin-Ugor Dil Ailesinin bir üyesi olan Fincenin kökleri Orta Rusya’ya dayanmakla birlikte, Finceye başka unsurlar da, örneğin, Baltık ve Germen Dillerinden unsurlar karışmıştır bulunmaktadır.
İsveç Egemenliği Altında
Finlandiya, Orta Çağ’dan başlayarak 1800’lü yılların başlarına varıncaya değin 600 yıldan fazla bir süre İsveç egemenliği altında kalmıştır. Söz konusu süre boyunca, İsveç ve Rusya, bölgeye egemen olma sorunu nedeniyle Finlandiya topraklarında çoğunlukla silahlı olmak olmak üzere güç savaşı sürdürmüşlerdir. 1323 yılında yapılan Pähkinäsaari Barışı’na göre, günümüzdeki Batı ve Güney Finlandiya topraklarının İsveç’in, Doğu Finlandiya topraklarının da Rusya’nın egemenliğine verilmesi yolunda anlaşmaya varılmıştır.
Daha sonraları, 1500’lü ve 1600’lü yıllarda başgösteren savaşlar sonucunda, İsveç egemenliği altında bulunan Finlandiya toprakları belirgin bir ölçüde genişlemiştir. Ancak, 1700’lü yıllarda giriştiği savaşlarda İsveç, egemenliği altında tuttuğu toprakları yitirmiş, ve sonunda 1809 yılında Finlandiya topraklarının tümü Rusya egenemliğine geçmiştir.
Rusya’nın Bir Parçası Olarak Finlandiya
Rusya egemenliği altındaki Finlandiya özerk bir bölge niteliğini taşımıştır; kendi yönetimi üzerinde söz hakkına sahip bir büyük dükalık konumunu kazanmıştır. Bu büyük dükalığın yönetiminden Finlandiya özerk yönetimi yani Finlandiya Senatosu sorumlu olurken, Büyük Dükalık görevini Rus Çarının kendisi yürütmüştür. Rusya egemenliği sırasında Finlandiya kendi para birimine de kavuşmuş ve Rus Çarlık Ordusu’nda ayrı bir Fin birliği uzun süre görev yapmıştır.
Finler, özerk yönetim statülerini kendi ülkelerinin çıkarlarını gözetip ilerleme amacıyla son derece ustaca kullanmayı bilmişlerdir. Fin dili, Fin kültürü ve Finlandiya geçim dünyası Rusya egemenliği altında kalınan süre içinde önemli bir biçimde güçlenerek gelişime göstermiştir. 1900’lü yılların başında Finlerle Rusya yöneticileri arasındaki ilişkileri, Rusya Çarlığı’nın başlattığı ve de Finlerin kabullenmediği ‘Ruslaştırma’ politikası gerginleştirmiştir.
Finlandiya Bağımsızlaşıyor
Rusya’da gerçekleşen Ekim Devriminin ardından, Finlandiya parlamentosu 6 Aralık 1917 tarihinde bağımsızlığını ilân etmiş, ve bu bağımsızlık ilânı, Finlandiya’nın Rusya egemenliğinden bütünüyle kopuşu anlamına gelmiştir.
1918 yılının başında Finlandiya acı bir içsavaşa tanık olmuştur; işçi sınıfını savunan ‘Kızıllar’la, kentsoyluları ve küçük çiftçileri temsil eden ‘Beyazlar’ birbirlerine karşı savaşmışlardır. Savaş, 1918’de ‘Kızıllar’ın yenilgisiyle sonuçlanmıştır.
Bağımsız Finlandiya, kral ve çarın yerine, cumhurbaşkanı altı yılda bir halk tarafından seçilen ve yasaları yine halkın seçtiği parlemento tarafından düzenlenen cumhuriyet yönetimini, yönetim biçimi olarak benimsemiştir.
Kış Savaşı ve Devam Savaşı
Sovyetler Birliği 30.11.1939 tarihinde Finlandiya’ya saldırmış, böylece iki ülke arasında ‘Kış Savaşı’ başlamıştır. İkinci Dünya Savaşı sırasında Finlandiya, Sovyetler Birliği’ne karşı iki ayrı savaşta savaşmıştır; 1939-1940 yıllarındaki ‘Kış Savaşı’nı, 1941-1944 yılları arasında süren ‘Devam Savaşı’ izlemiştir.
Savaşların sonucu olarak Finlandiya, hem Karelya’yı, hem de başka bölgeleri yitirmiş, bu gölgeler Sovyetler Birliği egemenliğine geçmiştir. Bu bölgelerde yaşayan 430 000 Fin, kendi topraklarından ayrılıp sığınmacı konumuna düşmüştür. Bu sığınmacı göçmenler, savaşlar sonrasında geriye kalan Finlandiya topraklarına yerleştirilmişlerdir. Bununla birlikte, İkinci Dünya Savaşı sırasında Finlandiya’nın hiçbir biçimde işgal edilmemiş ve toprak yitimlerine karşın bağımsız bir ülke statüsünü korumuş olması son derece önemli bir noktadır.
Savaşlar Sonrasında Finlandiya
Savaşların ardından, Finlandiya’nın siyasi durumu bir süre belirsizlik geçirmiştir. İlk başlarda Sovyetler Birliği’nin, Finlandiya’yı savaş sonrasında Sovyetler’e ve Finlandiya’ya komşu olan diğer bazı Avrupa ülkesinin de başına geldiği gibi komünist rejimle yönetilen bir ülke durumuna sokacağından korkulmuştur. Buna karşın Finlandiya, Sovyetler Birliği’yle olan ilişkilerini iyi tumayı, aynı zamanda demokratik toplum düzenini korumayı ve Batı ülkeleriyle sürdürdüğü ticareti arttırmayı başarmıştır. Ülke yine de, Sovyetler Birliği ve Batı arasında sürdürdüğü dış politikayı uzunca bir süre dengede tutmak zorunda kalmıştır.
Finlandiya’nın ekonomik gelişimi savaşlar sonrasındaki dönemde son derece olumlu seyretmiştir. Finlandiya dünyaya başta kâğıt ve başka ürünler olmak üzere ormancılık ürünleri satmış, bu yolladan elde ettiği kazancı ülkenin toplumsal refahının artması amacıyla kullanmıştır. Kamu hizmetleri, öncelikle kamuya yönelik eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik sistemlerinin yaratılması yoluyla geliştirilmiş, ve kamuya hizmeti amaçlayan bu yerleşik sistemler, Finlandiya’yı modern bir toplumsal refah ülkesine dönüştürmüştür.
Yeni Avrupa Düzeni İçinde Finlandiya
1980’li yılların sonunda Avrupa’daki Soğuk Savaş bittiğinde, Finlandiya da dış politika çizgisini düzeltme olanağına kavuşmuştur. 1995 yılında Finlandiya, Avrupa Birliği’ne, AB’ye, üye olarak katılmıştır. Finlandiya 2002 yılında, AB’nin ortak para birimi olan ‘euro’yu kullanıma sokan ilk AB ülkelerinden biri olmuş ve daha önce kullandığı para birimi ‘markka’dan vazgeçmiştir.
1990’lı yıllarının başında Sovyetler Birliği’nin yıkılmasıyla birlikte Finlandiya ekonomisi, en çok da Sovyetler Birliği’ne yönelik ticaretin azalması nedeniyle derin bir darboğaza girmiştir. Bu gelişmeler sonucunda, Finlandiya ekonomisinin alışılagelinmiş kâğıt sanayisinin yanısıra diğer alanlarda da başarı gösterecek girişimlere gereksinim duyduğu açıklık kazanmıştır. Amaçlanan başarıların anahtarı olarak, cep telefonları ve diğer zirveye ulaşan yüksek teknoloji ürünleri kendilerini kanıtlamışlardır; bu ürünler sayesinde Finlandiya’nın ekonomik yaşamı yeni modern bir profil kazanmıştır.
